Kenniscentrum


Het kenniscentrum van Zoekplaatjes bestaat uit de volgende onderdelen:

Zoektips
Links
Lantaarnpalen gesorteerd op plaatsnaam
Lantaarnpalen gesorteerd op uiterlijke kenmerken
Brugleuningen
Huisnummers
Stoeptegels
Trottoirkolken
Spoorwijdtes
Kentekens en diverse onderwerpen (hierbij: Brandplaatjes)


Zoektips


Het doel van zoekplaatjes.nl is om de locatie te bepalen van oude Nederlandse foto's. Dat is nuttig voor de eigenaars van de foto's: verzamelaars, archieven, handelaars, maar ook gewoon privépersonen. Het speuren naar de locaties is echter ook een leuk tijdverdrijf. En het hoeft niet moeilijk te zijn: iedereen met interesse in geschiedenis en topografie, voorzien van een scherp oog voor detail of een gezonde dosis speurzin, kan meehelpen.

Naast de officiële spelregels die bedoeld zijn voor inzenders, is er één belangrijk uitgangspunt: voor elke oplossing moet bewijs worden aangedragen. Meestal is dit in de vorm van een bewijsfoto, bijvoorbeeld van de vele online beeldbanken van archieven, van een willekeurige website, of een scan uit een boek. Een andere optie is een link naar de huidige locatie in Google Maps. Ook tekeningen en filmbeelden zijn wel eens als bewijs aangedragen. Vanwege de beperkingen die het auteursrecht oplegt is het altijd beter om een link naar een afbeelding te plaatsen dan de afbeelding zelf aan de redacteur te sturen.

Soms herken je gewoon wat je ziet op een oude foto op deze site. Ook als je zelf het bewijs niet kunt leveren of misschien de exacte plek niet weet, kan het zinvol zijn dit in een reactie te vermelden. Anderen kunnen misschien op jouw ingeving voortborduren. Maar ook wanneer je de situatie niet herkent, kun je op allerlei manier meespeuren naar de oplossing. Hier volgt een lijst met zoektips, maar er zijn ongetwijfeld nog andere manieren om de juiste plek te achterhalen. Sowieso kun je inspiratie opdoen door gewoon mee te kijken met het oplossingsproces. Ook dat kan al erg interessant en leerzaam zijn.

Aandachtspunten bij het speuren kunnen zijn:
- Achtergrond: wat is de herkomst van de foto? Uit een bepaalde familie, aangetroffen tussen foto's uit een bepaalde streek? Is er een bijschrift, een poststempel, een leesbaar detail? Wie is de fotograaf?
- Geografische aanwijzingen: zien we kronkels in een weg, een kanaal, een spoorlijn, tramrails, iets wat op een kaart te herkennen zou zijn? Sommige speurders betrekken zelfs zaken als de stand van de zon erbij (want de zon schijnt nooit vanuit het noorden).
- Bouwstijl: wanneer is iets gebouwd, oogt het stedelijk, dorps, landelijk? Zien we regionale kenmerken? Een beeld typisch voor Amsterdam, Rotterdam, Twente, Friesland, Limburg, Brabant...? Lijkt iets op werk van een bepaalde architect? Wat voor gebouw zien we: een station, een ziekenhuis, een kazerne, een school?
- Personen: zien we op het zoekplaatje iemand in klederdracht, een uniform, een beroepstenue? Zien we een hoogwaardigheidsbekleder die een bezoek aflegt, een familielid van de inzender?
- Voorstellingsvermogen: probeer je voor te stellen wat er zich buiten beeld bevindt. Vanaf waar kijken we? Staat de fotograaf op een toren, een brug, de overkant van de gracht of rivier die we zien? Is het een eenzaam huis of staan we in een villawijk? Waarom is de foto gemaakt? Hoe zou deze locatie er tegenwoordig uitzien?
- Expertise: sommige dingen liggen je, sommige niet. Er zijn speurders die veel weten van spoorwegen, schepen, elektriciteitshuisjes, dakpannen of nummerborden. Sommigen hebben kijk op villa's, anderen op arbeiderswijken, de een kent noord-Nederland beter, de ander weet feilloos de weg in Limburg. Het is maar net waar je interesse ligt en wie weet kun je bijdragen op een terrein waar anderen minder in thuis zijn. Op de andere pagina's van het kenniscentrum vind je bovendien een ware encyclopedie aan lantaarnpalen, huisnummers, stoeptegels en andere details die een indicatie van de locatie kunnen geven.
- Archiefspeurwerk: namen, reclameborden, adressen, huisnummers, kentekens, wegwijzers... ze kunnen allemaal aanwijzingen zijn. Met digitale bronnen zoals gedigitaliseerde kranten, burgerlijke stand en oude adresboeken is veel terug te vinden. Je vindt links naar deze digitale bronnen in het onderdeel Links van het kenniscentrum.
- Zoekmachines: een gebouw in Jugendstil met een mansardedak en een torentje? Voer deze woorden eens in bij Google Afbeeldingen en kijk of bij de resultaten een afbeelding van het gezochte gebouw zit. Het kan bijvoorbeeld best dat dat in een monumentenregister of bij een makelaar zo omschreven wordt. Google maar bijvoorbeeld ook Bing biedt de mogelijkheid te zoeken op afbeelding door een url naar een afbeelding in te voeren of een afbeelding te uploaden (dit kan via slepen naar het browservenster). Vooral wanneer bij Google Afbeeldingen ook één of meer relevante zoektermen ingevoerd worden zijn de uitkomsten soms verrassend. Google Lens (uitleg op https://lens.google biedt een geavanceerdere mogelijkheid te zoeken op (een uitsnede uit) een afbeelding. Het is beschikbaar als app voor Android en iOS. In Google Chrome kun je het openen via de rechter muisknop/het contextmenu ('afbeelding zoeken met Google'). Om een eigen afbeelding te laden in Google Lens open je het via Google Afbeeldingen door daarna te klikken op . Je kunt ook een afbeelding naar het scherm van Google Afbeeldingen slepen om te zoeken. Na een zoekactie met Google Lens is het mogelijk via 'afbeeldingsbron zoeken' te zoeken naar een (ander) exemplaar van de afbeelding. Google Lens zoekt nu ook naar identieke afbeeldingen en lijkt aanmerkelijk betere zoekresultaten te geven voor gebouwen - red. 25-11-2023. N.B. Google Lens kun je niet via rechts klikken gebruiken bij de vergrotingen die je opent vanuit de pagina van het zoekplaatje, er is dan geen ruimte voor de zijbalk van Lens. Je kunt Lens wel gebruiken bij de wat kleinere afbeelding op de pagina van het zoekplaatje. Bing Visual Search biedt ook de mogelijkheid te zoeken naar vergelijkbare/gelijkende afbeeldingen. Het is niet mogelijk een uitsnede te maken op het scherm, wel kun je eerst een uitsnede maken en die uploaden.
- Intuïtie: soms heb je ergens simpelweg een voorgevoel bij. Een idee van de regio of het soort locatie. Misschien ben je er ooit geweest.
- Ogen open houden: een paar zoekplaatjes blijven soms frustreren. Maar bij een stukje fietsen of op een vakantie stuit je ineens op de oplossing. Hetzelfde kan gebeuren bij het doorbladeren van een boekje met oude ansichten of bij het doorzoeken van een historische beeldbank.
- Samenwerking: misschien wel het allerbelangrijkste. De ene speurder komt met een slimme observatie, de ander borduurt hier weer op verder... Vele plaatjes werden zo opgelost. Maar kijk uit, want soms bind je elkaar zo ook oogkleppen op. In ieder geval is het geen wedstrijd! Bedenk dat iedereen dit uit liefhebberij doet, dus als je op opmerkingen van andere speurders reageert, doe dat dan altijd met respect.