Reacties op Zoekplaatje 751
De nieuwste inzending staat bovenaan!
opgelost!
Emmastraat, Enschede
Redactie (Den Haag): Martin, het adres is al opgezocht door Gerard Hissink die vrijwilliger is bij het Stadsarchief Enschede.
Donderdag 1-4-2010 23:08:38
|
Martin Snuverink (Voorburg): De Emmastraat in Enschede! Een wonderlijke oplossing, die een nabeschouwing verdient. Toen ik gisteren mijn oude-fotoboekjes en de beeldbank van Enschede doorbladerde, zag ik dat de lantaarn/paalcombinatie in Enschede wel degelijk paste en dat er in Enschede meer huizenblokken van rond 1900 waren met verticale schuiframen op het parterre en verticale naar buiten openslaande ramen op de etage. Gevoegd bij andere gegevens moest Enschede dan wel zeer kansrijk zijn. Toen ik vervolgens de topokaart van 1908 bestudeerde, kwam ik tot de conclusie dat de Emmastraat de meest kansrijke kandidaat was, gelet op zonstand, huisnummering en andere topografische kenmerken. Enschede had toen nog, behalve de Krim, geen planmatig opgezette stadswijken. De bebouwing bestond hoofdzakelijk uit lintbebouwing langs bestaande straten en zandwegen. Eén ervan was de Emmastraat, een zeer oude weg die voorheen Hesstegge (hessenweg) heeft geheten.
In mijn eerste reactie van 10-07-2007 had ik al opgemerkt: “Dergelijke diepe voortuinen duiden er vaak op dat er eerder een sloot voor de deur heeft gelopen. Na de demping is dan deze bijzondere afscheiding gebouwd. Ik verbeeld me dat de tuinmuur niet evenwijdig aan de gevel staat.”
En wat lees ik nu in L.A. Stroink, Stad en Land van Twente (Smit, Hengelo, 1962, een standaardwerk voor Enschede stad en land), blz. 574, paragraaf U 1904 IX Hèsstegge (Emmastraat) – Enschede? Citaat:
“Tot 1904 had de Hèsstegge aan de noordzijde een sloot gehad, die het afvalwater van het zuidelijke deel der stad afvoerde. Ook de Waldeckstraat en de Pyrmontstraat hadden sloten. In dat jaar werd voor deze straten een riolering aangelegd en toen ontstond ook de nieuwe naam: Emmastraat.”
Dus inderdaad een gedempte sloot, die ook de merkwaardige erfscheiding en de diepe voortuin verklaart. In het oude Enschede kwamen voortuinen nauwelijks voor. En inderdaad loopt de erfscheiding niet evenwijdig aan de gevel. Dit komt doordat de Emmastraat oostelijk van het blok een knik maakt. Die knik veroorzaakt de schijn dat de huizenrij schuin op de straat staat, maar de rij staat westelijk van de knik en wel degelijk evenwijdig aan dat straatgedeelte. Op de plaats van de huizenrij staat nu een technisch gebouwtje en een dienstingang van het Medisch Spectrum Twente.
Al met al is ook zonder bewijsbeeld duidelijk dat de oplossing juist.
Een eventueel laatste bewijs kan zeer simpel zijn: zoek in het Gemeentearchief Enschede in het bevolkingsregister of oude adresboeken naar het adres van F. Bergema tussen 1905 en 1914.
Donderdag 1-4-2010 22:58:43
|
Redactie (Den Haag): Hoewel de combinatie van gegevens in principe een sluitend verhaal oplevert, wil ik, als het enigszins kan, iets zien. Op een luchtfoto uit de collectie van het Aviodrome is het rijtje met mansardedak te zien onder 'yri' van copyright, de y raakt er bijna aan. Hier is ook de schuine positie van het blok t.o.v. de straat te zien. Op de onderstaande link is rechts, boven het midden, de achterzijde van het blok te zien.
Erg leuk dat Gerard de nieuwe plaats van twee van de palen aanwijst. Dankzij het nieuwe gegeven van de naam op de deur is dit moeilijke plaatje nu ook opgelost. Dank aan alle speurders!
Website: http://www.enschedeinansichten.nl/collectie/produc [...]
Donderdag 1-4-2010 20:41:31
|
Gerard Hissink (Enschede): Franciscus Bergema geb. 24-7-1878 te Leeuwarden Apotheker Geloof Gerf.Kerk adres Emmastraat 72 getrouwd met Frederika Alberta Nijhof geb.4-4-1877 te Apeldoorn, zij komt van Deventer. Zij krijgen 3 kinderen en verhuizen 21-4-1913 naar Utrecht.De foto betreft de Emmastr. De pilaartjes staan nu nog aan de Borgbos oprit naar de Zuivelhoeve Haaksbergerstraat te Enschede
Donderdag 1-4-2010 12:24:38
|
Redactie (Den Haag): Joop Sybrandi heeft over deze foto contact gezocht met het Gemeentearchief van Enschede. Wordt vervolgd.
Woensdag 31-3-2010 20:27:44
|
Ans Roelofs (Deventer): In 1905 is er een zoon geboren in Enschede. Het zoekplaatje moeten we dus waarschijnlijk daar zoeken.
Dinsdag 30-3-2010 23:17:38
|
elisa (): F. Bergema heeft gestudeerd in Groningen en werd na zijn studie assistent bij een Groninger hoogleraar. Na aanvankelijk apotheker in Enschede te zijn geweest vestigde hij zich in 1914 in Utrecht. Twee apothekers kwamen onder zijn leiding, nl. die aan de Amsterdamse straatweg en die aan de Oude Gracht.
(uit een utrechts krantenartikel nav zijn overlijden)
Maandag 29-3-2010 17:11:36
|
swier (utrecht): Uit het Album Studiosorum van de RU groningen blijkt Franciskus Bergema daar zich te hebben ingeschreven in 1899 voor een studie wis- en natuurkunde. Dat de studie daar is afgerond is aannemelijk daar de naam Bergema niet in de Utrechtse tegenhanger voorkomt.
Maandag 29-3-2010 16:24:28
|
Martin Snuverink (Voorburg): Mooi, Ans, de huizen in de Sint Jurriënstraat in Deventer vertonen verbluffend veel overfeenkomsten en ademen dezelfde sfeer. De huizen op het zoekplaatje hebben echter opvallende mansardedaken met golfpannen en de Deventer huizen een schuin dak van vlakke pannen met erboven een vlak dak. Maar geef Deventer nog niet op!
Zondag 28-3-2010 23:32:12
|
ans roelofs (deventer): Als het Deventer zou zijn, komt er maar één wijk in aanmerking.
Dat is de Zwolse wijk en wel in de omgeving van de kerk. Vooral de Sint Jurriënstraat vertoont overeenkomsten met het zoekplaatje.
De lantaarn op het zoekplaatje is exact gelijk ook de stoepranden kloppen.De woningen zijn in dezelfde stijl gebouwd.
Website: http://www.inoudeansichten.nl/ansichten/showfull.p [...]
Zondag 28-3-2010 22:28:45
|
Martin Snuverink (Voorburg): Franciskus Bergema is geboren in Leeuwarden 24-07-1878. Hij trouwde in Deventer 02-04-1904 en was toen apotheker. Hij kreeg een zoon Pieter in Enschede 15-03-1905. Zoon Pieter trouwde in Utrecht 1931. Franciskus overleed in 1947.
In 1915 was Bergema apotheker in Utrecht, Oudegracht Tolsteeg Zijde 186 en in 1920 Oudegracht Weerdzijde 350. Toen bestond de apotheek 125 jaar.
Vanaf 1950 was de apotheek gevestigd Amsterdamsestraatweg 317, nu op 373.
Dit kan niet in Utrecht zijn, want daar zijn de even huisnummers links.
De lantaarn is van het type Haagse paal met Ritterlantaarn (gas). Mogelijk heeft Bergema van 1905 tot zijn Utrechtse tijd in Enschede gewoond. Daar kwam deze lantaarnpaalcombinatie veel voor (in tegenstelling tot wat ik in mijn reactie van 20-10-2007 – abusievelijk - heb beweerd), maar met een net iets andere Ritter-armatuur. De even huisnummering aan de rechterkant stemt wel overeen. Dan moet deze straat ten zuiden van de binnenstad liggen. Daar heb ik (nog) geen passende mogelijkheid gevonden.
Een andere mogelijkheid is dat Bergema vanaf zijn trouwen niet in Enschede, maar in Deventer heeft gewoond. Zijn vrouw kwam uit Apeldoorn en tegen het gebruik in zijn zij daar niet getrouwd. Maar ook in Deventer zie ik geen mogelijkheden.
Als op de foto de kinderen Bergema staan, moet de foto van rond 1910 dateren.
De vraag is of Bergema in 1904 een universitaire opleiding moet hebben gehad (Utrecht of Groningen).
Zondag 28-3-2010 12:40:05
|
Wim de Koning Gans (Den Haag): Er was een F. Bergema apotheker in Utrecht rond 1915. Adres Oudegracht TZ 186. Mogelijk was het woonadres afwijkend van dat van de apotheek. Of er waren meer F. Bergema's natuurlijk. De naam komt in 1947 het meest voor in Friesland. Intussen heb ik in Utrecht zoekend op 72 en 74 wel zp 858 gevonden.
Zaterdag 27-3-2010 18:05:57
|
Ben Verhagen (Rotterdam): De kaart nog eens met hoge resolutie gescand,
en op 72 was woonachtig F.Bergema.
Zaterdag 27-3-2010 17:15:08
|
Erik Vergunst (Schoonhoven): Ik herken dit niet als Lisse. De huizen op de hoek Heereweg/Vuursteeghlaan bestaan tegenwoordig nog, en deze lijken in het geheel niet op de huizen op het zoekplaatje.
Ik heb een ansichtkaart opgezocht met panden die iets meer naar het noorden staan en ook deze huizen vertonen te veel verschil. En bovendien liggen in Lisse de nummers 72 en 74 niet in de omgeving van de Agathakerk, maar een stuk verder naar het noorden dan de huizen nabij de Vuursteeghlaan. Heereweg 72/74 liggen nabij de Julianastraat en de huizen met deze nummers komen ook niet overeen met de afgebeelde panden.
Maandag 5-11-2007 09:38:34
|
Theo van Gijlswijk (De Zilk): De woningen op de door Martin genoemde plaats Heereweg nabij de hoek Vuursteeglaan lijken geheel niet op de zoekplaatje. Daar staan alleenstaande villa's met (bollen) schuur en een twee onder een kap pand, waarvan de voordeuren niet direct aaneensluiten. Deze woningen moeten daar in de twintiger jaren ook al hebben gestaan. Voor die panden staan ook een aantal rode beuken uit die periode.
Op http://www.qoop.nl/ staat een prentbriefkaart uit dezelfde periode. Zoeken op Lisse - Heereweg (ng) NAUTA kleur (D816) daarop is het wegdek en de strook langs het hek op deze kaart al volledig met groen beplant te zien, tevens is een houten wit hek te zien. De door Martin bedoelde woningen staan helaas net links buiten de kaart.
Misschien kan Erik Vergunst een defintief oordeel vellen. Bij een ansichtkaart van hem die te koop staat op Marktplaats, zoeken op Heereweg 1927 staat geschreven: Lisse Heereweg in 1927. De verbreding van de Heereweg in 1927 wordt vaak genoemd in mijn pas uitgebrachte boek 'Geschiedenis van Lisse in oude ansichten en plattegronden' waarin ik alle panden in het centrum van Lisse beschrijf, voorzien van vele mooie afbeelingen van ansichtkaarten. (Sorry, een beetje sluikreclame)
Website: http://home.kpnplanet.nl/~E.Vergunst@kpnplanet.nl/
Dinsdag 23-10-2007 14:13:19
|
Martin Snuverink (Voorburg): Mogelijk hebben deze huizen gestaan aan de westzijde van de Rijksweg in Lisse, nu geheten Heereweg. Dit zou dan moeten zijn 100 tot 200 meter ten ZW van de Sint Agathakerk. Hier heeft inderdaad een sloot voor de huizen gelopen.
Zie de link, eerste serie, 13e foto.
De lantaarnpaal kwam ook voor in Lisse.
Misschien kan Theo van Gijlswijk er iets meer over zeggen.
Website: http://www.lisseinbeeld.nl/view_album.php?set_albumName=album45
Zondag 21-10-2007 22:39:44
|
Martin Snuverink (Voorburg): Om op de vraag van Jan Dekker in te gaan: de zgn. Haagse paal met Ritter-lantaarn 1898 is zo algemeen, dat een opsomming van de plaatsen waar deze voorkwam eigenlijk niet alleen ondoenlijk, maar ook zinloos is. Zie mijn reactie van 4-10-07. De ronde Ritter-lantaarn 1898 werd ook wel “jampotje” genoemd en is jonger dan de vierkante (kroon)lantaarn. Hierbij geef ik een volstrekt onvolledige opsomming, voor wat het waard is.
Voorbeelden van Ritter-lantaarns op Haagse palen zijn te zien op de zoekplaatjes 135 (Sassenheim), 458 (Haarlem), 541 (Wateringen), 581 (Zutphen), Extra serie 12 (Schiedam),
Extra serie 32 (Medemblik).
Verder kwam deze combinatie voor in Den Haag, Deventer, Dordrecht, Hilversum, Voorburg, Zwolle. In Amersfoort, Apeldoorn en Leeuwarden waren de armaturen geornamenteerd.
Deze combinatie kwam niet voor in Alkmaar, Arnhem, Bergen op Zoom, Delft, Eindhoven, Enschede, Groningen, Leiden, Middelburg, Nijmegen, Rijswijk, Rotterdam, Utrecht, Tilburg.
Als deze combinatie al in Amsterdam voorkwam, dan is het sporadisch. In Gouda waren nauwelijks lantaarnpalen.
Steden met even huisnummers aan de rechter zijde zijn:
Alkmaar, Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Assen, Breda, Deventer, Dordrecht Breda, Eindhoven, Enschede, Gouda, Haarlem, Hengelo, Hilversum, Leeuwarden, Maastricht, Middelburg, Nijmegen, Rijswijk, Schiedam, Zaandam, Zutphen Zwolle.
Steden met oneven huisnummers aan de rechterzijde zijn:
Almelo, Amersfoort, Delft, Den Haag (m.u.v. Loosduinen), Groningen, Leiden, Rotterdam, ’s-Hertogenbosch, Tilburg, Utrecht, Voorburg.
Zouden we van de genoemde plaatsen de mogelijke combinaties zoeken, dan komen van de steden in aanmerking: Deventer, Dordrecht, Hilversum, Leeuwarden, Zutphen, Zwolle.
Buiten het zoekgebied vallen Almelo, Alkmaar, Amersfoort, Apeldoorn, Arnhem, Bergen op Zoom, Breda, Delft, Den Haag, Enschede, Eindhoven, Groningen, Leeuwarden, Leiden, Rotterdam, ’s-Hertogenbosch, Middelburg, Nijmegen, Rijswijk, Rotterdam, Tilburg, Utrecht, Voorburg.
Zoals op 1-10-07 opgemerkt, zou hier wel eens een gedempte sloot kunnen zijn, wat het hoogteverschil kan verklaren.
De natuurstenen erfafscheiding samen met het onverharde deel van het trottoir is zeer bijzonder.
De oriëntatie t.o.v. de zon strookt wel met de Kennemerstraatweg bij Alkmaar, waar het niet is, maar niet met de Herenweg/Rijksstraatweg ten ZO van Groningen en in Haren, waar het dus ook niet is.
Het huizenblok heeft de nok evenwijdig aan de straat en een mansardedak, wat opvallend is voor huizen van voor 1900. Dit komt in Holland weinig voor. Een voorbeeld uit 1902 ter vergelijking: Voorburg, Laan van Nieuw Oosteinde. Zie link, 20th century 3, Oostein4. Hier is het niet.
Ligging op of aan een strandwal lijkt goed mogelijk. Toch vind ik de dakkapellen wat uitheems voor het strandwallenlandschap.
Als het in een stad is, dan aan de zuidkant buiten de vesten.
In eerste instantie zijn de mogelijke grotere steden dus: Deventer, Dordrecht, Hilversum, Zutphen, Zwolle. Maar daar kan ik geen passende plek vinden. Er zijn echter nog heel veel (grotere) dorpen mogelijk.
Website: http://home.planet.nl/~evers719/
Zaterdag 20-10-2007 19:42:38
|
Jan Dekker (haarlem): N a v eerdere reacties:
- De huizen zijn naar mijn inschatting gebouwd nèt voor 1900, inderdaad geöriënteerd op het oosten of zuidoosten.
- Ik denk niet dat hier sprake is van sterk verzakkende grond; in dat geval zouden de tuinpaden er waarschijnlijk minder strak bijliggen!?
- Een bijzonder detail is dat het trottoir niet tot aan de erfscheiding loopt. Het feit dat daar kale grond ligt, zou kunnen betekenen dat de situatie vrij nieuw is. Foto is dus wellicht ouder dan van 1920.
- Opgemerkt is dat er sprake is van een Haagse lantaarn. Is bij de specialisten niet bekend waar dit type elders in het land is toegepast?
- Als ik een gokje doe: een soort "Rijksstraatweg-situatie" zoals we die kennen aan de zuidkant van Alkmaar en ten zuiden van Groningen (Helpman + Haren).
Donderdag 18-10-2007 13:40:42
|
Martin Snuverink (Voorburg): Dit klopt, Arjan. Ik heb ze daar ook niet kunnen vinden. Gezien de zonstand en de huisnummering moet deze straat min of meer ten zuiden van de kern van de plaats lopen.
De straat maakt op mij de indruk van een stationsstraat of vergelijkbare straat.
Vrijdag 12-10-2007 18:03:29
|
Arjan de Kaste (Meppel): Ik kom uit Meppel en deze woningen kan ik hier niet vinden,en in Steenwijk staan ze ook niet zover ik weet.
Vrijdag 12-10-2007 07:59:38
|
Hans Klomp (Den Haag): Mij valt nog op het niveauverschil tussen tuinpad en trottoir. Het "verbindingspad" tussen de twee lijkt wat geimproviseerd. Dit zou kunnen wijzen op een situatie waar de grond behoorlijk inklinkt. Gouda is zo'n plek, maar ook plaatsen als Capelle aan de IJssel leiden hieraan.
Woensdag 10-10-2007 10:25:37
|
Martin Snuverink (Voorburg): Ja, dit is de nu nog de enige onopgeloste foto van oktober 2007. Wat kunnen we ermee?
Uiterst rechts heeft het huis een erker.
De "Haagse" lantaarnpaal met ritterlantaarn is te algemeen om er conclusies aan te verbinden, of het zou ergens juist niet moeten zijn. Zo kan dit niet in Rijswijk, maar wel in Voorburg zijn.
De ramen op de etage maken de indruk geen schuiframen maar draairamen te zijn. Ik kan dit niet goed beoordelen, maar draairamen zouden op de zuidelijke provincies kunnen wijzen. Desondanks zou ik niet beneden de rivieren zoeken.
De erfafscheiding blijft intrigerend. Jonger of ouder dan de huizen? Ik denk jonger.
De gevel is een westgevel en "kijkt" dus op het oosten.
De dakkapellen van het mansardedak zijn opvallend. De schoorsteen is, zoals eerder opgemerkt, ondanks de plaat erboven niet erg Fries of Gronings, maar zou eerder in Drenthe of NW-Overijssel passen. Dan kom je al gauw in de buurt van Steenwijk en Meppel. Maar als je van een gedempte sloot uitgaat, kom je uitsluitend in het westen terecht.
Kortom, ik heb nog geen idee.
Donderdag 4-10-2007 20:47:21
|
Martin Snuverink (Voorburg): De lantaarnpaal is een gewone Haagse paal, die zeer algemeen voorkwam.
Dergelijke diepe voortuinen duiden er vaak op dat er eerder een sloot voor de deur heeft gelopen. Na de demping is dan deze bijzondere afscheiding gebouwd. Ik verbeeld me dat de tuinmuur niet evenwijdig aan de gevel staat.
De schoorsteen is in dit geval niet Fries/Gronings.
Maandag 1-10-2007 07:18:54
|
Om een reactie te plaatsen kunt u onderstaand formulier gebruiken
|
![vergroting](javascript:openNewWindow("pics/751L.jpg")){kind=link}