Inzender: Haags Gemeentearchief   

Gegevens: Ongeluk met een stoomtram van de NZH (die letters staan op de petten van de beambten). Onlangs geschonken door het Maritiem Museum Prins Hendrik vanwege het etiket van de Haagse fotograaf A.M.A. Susan. Hoogstwaarschijnlijk toch niet in Den Haag. Lijn Leiden-Heemstede-Haarlem? (Met dank aan G.J. Scheltens).

Datering: ± 1910?   Formaat: 18 x 24 cm     Extra beelden: vergroting

Geplaatst: 7 januari 2002


 Reacties op Zoekplaatje 135 
De nieuwste inzending staat bovenaan!

opgelost!


Sassenheim

Redactie Zoekplaatjes (Scheveningen): Sjoerd Eeftens zond een scan van de krantenfoto van Dick van der Spek toe. De foto is dezelfde als het eerder getoonde krantenknipsel. Uit het hier afgebeelde detail blijkt dat Hans de Haas in zijn reactie van 7 september j.l. gelijk had toen hij beweerde dat de lantaarnpaal op de krantenfoto te zien was.



Bert Scheijgrond,
Redacteur Zoekplaatjes
Zondag 20-11-2005 20:50:51



Sjoerd Eeftens (Prinsenbeek): Volgens Dick van der Spek betreft de krantenfoto de ontsporing te Sassenheim (Dorp) in 1926. Dick stuurde mij dezelfde foto als de krantenfoto maar in scherpere afdruk, waarop links boven de ovale ruit een lantaarnpaal van het reeds bekende type zichtbaar is (op deze site slechts zeer vaag zichtbaar op de krantenfoto) en iets naar rechts de ook op de krantenfoto zichtbare paal, waardoor de achtergrond volledig overeenkomt met het ZP.
Ik ben nu eens temeer de mening toegedaan dat het hier dezelfde situatie betreft. Eenzelfde type locomotief, dezelfde achtergrond, dezelfde bestrating met sporensituatie, de locomotief ligt naast het inhaalspoor met de vuurkist aan dezelfde zijde (zie ovaal deksel aan de onderzijde). Locomotieven van dit type hebben een voor- en achterzijde, zeer herkenbaar aan de onderzijde, maar werden zowel vooruit als achteruit gelijkelijk gebruikt. Zij is op het ZP al wat opgekrikt en met vulhout ondersteund. Kortom: als de krantenfoto Sassenheim is, dan denk ik dat het ZP eveneens Sassenheim is.
De locomotief ligt met het dak naar het westen; op het ZP kijkt men dus naar het zuiden. Helaas doet de vergrotingspop-up het niet meer of ligt dat aan mijn PC?.
Zaterdag 19-11-2005 17:29:43



Theo van Gijlswijk (De Zilk): Mijn bevindingen van lantaarnpalen in Oegstgeest leiden niet tot de conclusie dat deze foto in Oegstgeest genomen zou kunnen zijn. Op de foto's op internet (Regionaal Archief Leiden en de website van Wim Hoogerdijk http://www.wimhoogerdijk.info/oegstgeest/Oegstgeest2.htm ) zijn voornamelijk lantaarnpaalkappen te zien van het Leidse type. De paal zelf wil nog wel wat verschillen.
Volgens gegevens van de Gasfabriek in Leiden werd er vanaf 1907 gas geleverd aan de gemeente Sassenheim. De gemeenten in de Bollenstreek hadden in die tijd ieder hun eigen Gasbedrijf die in 1967 zijn gefuseerd. Ik acht het wel mogelijk dat de lantaarnpaal op de foto van rond 1905 genomen in het centrum van Sassenheim in 1923 is omgebouwd van tot gaslantaarn.
Electriciteit werd vanaf 1921 geleverd middels de oprichting van het Electriciteitsbedrijf HLS (Hillegom, Lisse, Sassenheim). De invoering van electrische straatverlichting zal nog wel even geduurd hebben.
Ik heb nog geen reactie van Oud Sassenheim ontvangen, wel heb ik een website gevonden met gegevens van restaurant 'Het bruine paard' te Sassenheim. Daarop staat dezelfde foto zoals D. van der Spek en Sjoerd Eeftens hebben toegezonden. Datering wordt aangegeven als 1927 of eerder.
Voor mij heeft de situatie nabij KLinkenberg de meeste kans als definitieve plaats van dit Zoekplaatje.
Website: http://home.planet.nl/~teern001/afbeelding/foto8.htm
Dinsdag 15-11-2005 18:14:48



Sjoerd Eeftens (Prinsenbeek): Dick van der Spek (cartograaf en NZH-kenner) heeft me beloofd, met een derde deskundige te zullen kijken in de ongevallenstatistiek van de NZH. Hierin staan alle calamiteiten met plaats, datum en betrokken materieel geboekstaafd. Ambtenarengedoe heeft ook nog wel eens voordelen. We wachten nog even af.
Maandag 14-11-2005 22:49:47



Sjoerd Eeftens (Prinsenbeek): Ik verzuimde te vertellen dat de foto van de stoomtram in de Hoofdstraat van Sassenheim op grond van het materieel en op grond van de kleding van de passanten, is gedateerd op rond 1905. Dat rijmt niet met de aanwezigheid van één van de gaslantaarns als die pas rond 1923 zijn toegepast. Dat jaartal lijkt mij overigens erg laat omdat er toen al elektrische lampen werden toegepast.
Ik blijf denken aan dezelfde ontsporing voor het ZP en de krantenfoto, maar het is bekend dat deze machines er nogal eens uitliepen, waarbij meestal de koppeling brak tot geluk van de passagiers. Zo lag er te Bennebroek ook al eens één in de vaart, waarvan ook foto's bekend zijn. Maar normaal gesproken sloegen zij niet om. Dat maakt dit geval toch tamelijk uniek.
Maandag 7-11-2005 19:11:57



Redactie Zoekplaatjes (Scheveningen): Bijgaande foto en tekening van de hand van de heer D. van der Spek werden ingezonden door Sjoerd Eeftens. Vooral de lantaren rechts op de foto is belangrijk. Het is eenzelfde als die van het zoekplaatje. Het lijkt erop, dat Sassenheim de oplossing is, maar ik wil graag nog even wachten op de bevindingen van Theo van Gijlswijk.

Bert Scheijgrond,
Redacteur Zoekplaatjes



Maandag 7-11-2005 15:02:37



Theo van Gijlswijk (De Zilk): Een foto van een uit de rails gelopen locomotief met naam "Sassenheim" met op de locomotief een wit bordje met zwarte tekst "LISSE" bevestigd is mij ook bekend. Waarschijnlijk dezelfde als de foto van Dick van der Spek. Dat betreft een situatie in Hillegom aan de Weerensteinstraat. Rechts van de locomotief op die foto is namelijk bebouwing te zien die is thuis te brengen. Dat de situatie niet perse bij Klinkenberg, Sassenheim hoeft te zijn, daar ben ik het mee eens. Het kan ook meer op de route naar Oegstgeest zijn. Route via het groene kerkje over de Haarlemmertrekvaart. Ik ben al op zoek naar foto's met lantaarns in Oegstgeest om die mogelijkheid te kunnen staven.

Zaterdag 5-11-2005 22:40:53



Sjoerd Eeftens (Prinsenbeek): Als het toch niet dezelfde situatie betreft, is het niet noodzakelijk dat ons ZP de wisselplaats Klinkenberg te Sassenheim is. Het kan evengoed elders zijn langs de tramweg Leiden - Schoten en gek genoeg dus ook in Sassenheim Noord omdat daar de bebouwing toen kennelijk ontbrak. En dan is het toch dezelfde situatie. Ik zie in de sporensituatie toch erg veel gelijkenis.
Het was immers enerzijds de krantenfoto van Sassenheim die ons op de locatie Klinkenberg bracht en anderzijds de heer Dick van der Spek die stelde een soortgelijke foto in zijn archief te hebben, welke volgens hem Klinkenberg betrof. Het staat dus niet vast dat het ZP Klinkenberg is totdat Dick ons hierover zekerheid verschaft. Ik zal het hem vragen.
Zaterdag 5-11-2005 21:24:14



Theo van Gijlswijk (De Zilk): Ik heb contact gehad met dhr. Piet Langeveld van de Stichting Oud Sassenheim.
Op zijn beurt heeft hij gisteren gesproken met dhr. Westerhoven (97 jaar).
KRANTENKNIPSEL: Dhr. Westerhoven kon zich het voorval van het krantenknipsel nog herinneren. Als ± 15 jarige heeft hij daarbij staan kijken. De plaats van het ongeval van het krantenknipsel was bij Sassenheim-Noord. De wisselplaats in de Hoofdstraat bij de huidige Molenstraat. Het jaartal ± 1924. De achtergrond van de foto is de westzijde van de Hoofdstraat. De villa's aan die zijde zijn rond 1928 gebouwd, vandaar dat we nu alleen wat bosjes zien. De vader van Piet Langeveld (stalhouderij) heeft nog een dommekracht uitgeleend om de tram weer overeind te krijgen. De personen op het krantenknipsel en op het zoekplaatje werden door beide heren niet direct herkend als Sassenheimers.
ZOEKPLAATJE: Er zijn weinig aanknopingspunten op het zoekplaatje te bekennen. In ieder geval de lantaarnpaal. Achter de tram wat bomen. Zien we daar boven de man met de witte hoed (derde van links) de bovenkant van de (vracht)auto die daar staat geparkeerd? De foto van het zoekplaatje was niet bekend bij dhr. Westerhoven en Langeveld. Dhr.Langeveld deelde nog mee dat de lantaarn een gaslantaarn is. In Sassenheim zouden deze pas vanaf 1923 zijn toegepast. De datering van de foto zou dan tussen 1923 en 1932 moeten zijn. Dhr. Langeveld gaat nog de verzameling Sassenheim foto's bekijken om te zien of een dergelijke lantaarnpaal daarop voorkomt. Oud Sassenheim beschikt ook over de foto's uit het gemeentearchief van Sassenheim. De situatie van het zoekplaatje nabij de wisselplaats Klinkenberg zou heel goed kunnen.

Zaterdag 5-11-2005 18:21:45



Sjoerd Eeftens (Prinsenbeek): Door het spoorse aspect waren we al eerder heen, zoals uit mijn bijdrage van 26-6 mag blijken. Ik ga nog steeds uit van dezelfde situatie op beide foto's.
Resumerend: op beide plaatjes (normaalspoor 1435 mm) ligt de locomotief naast het inhaalspoor (aan de oostzijde van de weg). Het inhaalspoor loopt op de krantenfoto zeer duidelijk naar het hoofdspoor toe op de onderzijde. In het onderschrift van de krantenfoto wordt gesproken over een onklaar gemaakt wissel. Door de ligging van de locomotief ligt het voor de hand dat deze onverwacht een wissel krom heeft bereden.
Op het ZP is het rechterbeen van het hoofdspoor ook nog juist linksonderin te zien. Hoofd- en inhaalspoor liggen dicht bij elkaar omdat de materieelbreedte beperkt was bij trams en omdat er geen masten tussen geplaatst behoeven te worden.
Het betreft eenzelfde locomotief die met de vuurkist naar dezelfde zijde ligt.
Vermeld is Sassenheim, maar in aanmerking komt de wisselplaats Klinkenberg ten zuiden daarvan. Nu er ook al personen zijn herkend, denk ik dat we daarop moeten richten.
Woensdag 7-9-2005 15:32:41



Martin Snuverink (Voorburg): Als ik nog eens nauwkeurig het ZP met het knipsel vergelijk, heb ik het volgende op te merken.
Beide foto’s betreffen normaalspoorbreedte met groefspoor. Of de afstand tussen de rails van rechter en linker spoor op beide foto’s gelijk zijn, kan ik niet helemaal beoordelen. Wie wel? Of is er op het ZP helemaal geen linker spoor? Het valt op dat deze afstand flink kleiner dan de spoorbreedte is. Dit is toch niet zo gebruikelijk?
Hans de Haas heeft goed gezien dat op het knipsel vaag een lantaarnpaal zichtbaar is. De positie komt op de foto’s overeen, maar of de armpjes (of hoe je die dingen noemt) ook op het knipsel evenwijdig aan het spoor staan betwijfel ik.
Het ZP is geposeerd en met officials, het knipsel een actiefoto en eerder genomen.
De figuur met schep, zwarte pet en werkjasje open op het ZP herken ik uiterst rechts op het knipsel. De figuur op het ZP (voor ons) links van hem (met wit overhemd, stropdas, pet en net donker jasje) meen ik op het knipsel achteraan rechts van de locomotief te herkennen. Voor de rest verschillen de figuren.
De kromme houten paal zou toch ook op het knipsel in beeld moeten zijn. Die mis ik. Of kan het om een paal gaan die voor de herstelwerkzaamheden nodig was?
Het wiel van het voertuig op het knipsel lijkt verder van het spoor af te staan dan op het ZP. Overigens lijken me die wielen ook verschillend. Daar de foto’s niet (bijna) gelijktijdig zijn genomen, kan het echter zonder bezwaar om verschillende voertuigen gaan.
Nog afgezien van de bosschages zie ik al met al toch te veel verschillen om te kunnen concluderen dat het om dezelfde situatie gaat.
Woensdag 7-9-2005 03:40:19



H de Haas (Den Haag): Het blijft opmerkelijk dat er veel overeenkomsten zijn. De telefoon? paal staat er hoewel niet echt scherp, naar mijn mening toch op. Het kan natuurlijk ander personeel zijn, omdat een dergelijke berging mogelijk meerdere dagen heeft geduurd. Als ik het goed zie, dan staat het topje van de lantaarnpaal net zichtbaar recht boven de ruit, ook op het knipsel. het grootste verschil zit echter in de bossages op de achtergrond. Dit zou verklaard kunnen worden als men deze voor de berging noodzakelijk heeft moeten verwijderen. Ik geloof sterk dat het hier hetzelfe incident betreft.

Groetjes Hans.


Woensdag 7-9-2005 01:00:59



Peter Heuseveldt (Helmond): Toch doet dit plaatje me veel denken aan het krantenknipsel. Achter de half opgekrikte locomotief is duidelijk een gedeelte (voorwiel e.d.) van een erachter staande auto te zien - de auto die op de foto van het krantenknipsel, die van de andere kant gemaakt is, duidelijk te zien is en bovendien op de juiste positie staat om op het ZP op deze wijze zichtbaar te zijn.
Dinsdag 6-9-2005 21:32:31



Georg J. Groenveld (Bergschenhoek): Er hebben zich diverse ontsporingen e.d. voorgedaan bij deze stoomtramlijn.
Ook na de electrificatie kwamen veel ongevallen voor, mede vanwege het grillige verloop van de trambaan: de ene keer links en dan weer rechts van de weg.
V.w.b. deze foto moet ik de conclusie trekken dat, gelet op het personeel dat de locomotief moest bergen, dit niet hetzelfde personeel is als het koperdiepdruk-knipsel laat zien. Overigens: voor groot onderhoud gingen de stoomtramlocomotieven na 1911 naar de centrale werkplaats van de NZHTM in Rijnsburg. Het reguliere onderhoud vond plaats in de locomotievenloods te Hillegom.
Website: www.blauwetram.nl
Donderdag 7-7-2005 21:55:26



H de Haas (Den Haag): Er zijn inderdaad erg veel overeenkomsten met het zoekplaatje. In dat geval zou een persoon of de kleding van de betrokkenen toch zeker een punt van herkenning moeten opleveren.
Groetjes Hans.
Maandag 27-6-2005 11:15:04



Sjoerd Eeftens (Prinsenbeek): Op het gevaar af dat ik Dick van der Spek, mederaildeskundige en bovendien NZH-specialist voor de wielen rijd, toch alvast een tip. Te Sassenheim was een wisselplaats in de Hoofdstraat tussen de huidige Wilhelminalaan en de huidige Gouverneurlaan. Het tweede spoor lag hier midden op straat, het hoofdspoor, gerekend naar het noorden toe, rechts. Dit is niet de wisselplaats van het zoekplaatje want er zal hier volop bebouwing zijn geweest en die zien we op het zoekplaatje niet. Er was ook een zuidelijker wisselplaats tussen de huidige Oosthoutlaan naar Voorhout en de huidige Oostherenweg naar Warmond. Het hoofdspoor lag rechts in de weg, het wisselspoor min of meer rechts in de berm. Er was hier geen bebouwing. Deze plek komt dus wel in aanmerking. Het is dan de plek die Dick aangeeft als Klinkenberg.
Ik denk dat de beide foto's één en dezelfde situatie weergeven. Het is een zelfde soort locomotief (serie 1-6 en de gelijkaardige 7) die op dezelfde wijze met de vuurkist naar het noorden in de berm ligt. Zie ook de paal. Op het zoekplaatje is zij al enigszins opgevijzeld. Dit gebeurt altijd voorzichtig om wielen en stoombeweging niet te beschadigen. Er wordt gebruik gemaakt van dommekrachten en vulhout. Er ligt stro op de weg om de wielen niet te beschadigen. Volgens het krantenbericht zijn de rijtuigen in het spoor gebleven door het breken van de koppeling. Het kruisspoor, waarop de locomotief ligt, werd alleen gebruikt bij druk bollenvervoer. Normaal reed de tram rechtdoor over het spoor waarop hij weer wordt teruggezet. Helaas is op geen der foto's de naamplaat te zien, die zich aan de zijkanten bevonden noch het nummer dat onder de middelste frontruit stond geschilderd: A1, A2 .. t/m A7, A10?. Onderhoud gebeurde overigens te Leiden en schone wielbanden is niets bijzonders.
Zondag 26-6-2005 20:04:41



Redactie Zoekplaatjes (Scheveningen): Via www.qoop.nl zag ik dat Jan Steendelaar een tijdschrift met een foto van een tram-ongeluk te Sassenheim aanbood. Hoewel Jan nooit deelvergrotingen toezendt, bleek hij bereid een uitzondering voor Zoekplaatjes te willen maken, waarvoor dank. Het lijkt niet hetzelfde ongeluk, maar, voor mij als leek, wel hetzelfde type locomotief. Misschien brengt dit plaatje de oplossing weer wat dichterbij. Het onderschrift luidt: "Dinsdagmorgen is een locomotief van de Noord-Zuid-Zuid-Hollandsche Tramweg-Maatschappij bij Sassenheim uit de rails geloopen en midden op den straatweg omgekanteld. Waarschijnlijk is uit kwaadwilligheid een moer van den wissel losgeschroefd. Doordat de koppelstang brak, bleven de drie volgrijtuigen overeind staan, waardoor een groot onheil is voorkomen."

Bert Scheijgrond,
Redacteur Zoekplaatjes



Zaterdag 25-6-2005 11:04:59



H de Haas. (Den Haag): Bij nadere bestudering van deze foto lijkt het dat de wielen van de wagen glimmen en ook de zijkanten. Dit betekent dus dat de wagen zojuist van een revisie terug kwam en dus geen rijtuigen trok anders zouden er sporen van zichtbaar moeten zijn. Dus waar werden dergelijk revisie's uitbesteed lijkt mij toch een zinvolle optie. Dit is voor de historischi onder ons want ik heb al heel wat site's over stoomtrams bezocht maar nog geen antwoord kunnen vinden.
Groetjes Hans.
Zaterdag 25-6-2005 04:22:09



H de Haas. (Den Haag): Laat ik dit zoekplaatje weer eens nieuw leven inblazen. Men is er steeds van uit gegaan dat dit een ongeval is op een dienstlijn. Dit hoeft natuurlijk niet het geval te zijn. Ik mis op deze foto passagiers rijtuigen en deze zouden er toch moeten zijn ook als de koppeling zou zijn verbroken, want deze lopen wel een eindje door. Waar ik aan denk is dat de loc mogelijk onderweg was naar een onderhouds werkplaats ver van de normale dienst. Stel dat bijvoorbeeld een reparatie of revisie alleen op locatie Loosduinen zou kunnen gebeuren en dat dus wel het eigen personeel de wagen heeft gereden, dan worden de mogelijkheden weer een stuk groter. De lantaarnpaal zou toch ook een aanwijzing moeten zijn om een mogelijke locatie vast te stellen. Dus waar werd het groot onderhoud aan het materieel gedaan, dat is nu de vraag.
Groetjes Hans.
Donderdag 23-6-2005 02:06:39



Dick van der Spek (Emmen): Waarschijnlijk betreft het een botsing/ontsporing tussen Klinkenberg en Sassenheim. Ik heb een soortgelijke foto in mijn archief van locomotief met de naam "Sassenheim" die een tussendienst reed tussen Leiden en Lisse. Op de loc. was daarvoor een wit bordje met zwarte tekst "LISSE" bevestigd. Datum onbekend.
Vrijdag 7-5-2004 12:03:55



dick van der Spek (Emmen): Met P. Kranenburg ben ik een artikel voor het NVBS blad Op de Rails aan het schrijven over de geschiedenis van de stoomtramlijn Haarlem Leiden met vermelding van enkele ongevallen. Het artikel zal waarschijnlijk in het najaar van 2004 verschijnen. Of het getoonde een opname is van het ongeval onder Sassenheim nabij Klinkenberg zal ik nader proberen te achterhalen.
Dinsdag 4-5-2004 12:26:03



cor fijma (Wassenaar): N.a.v. de reactie van fred stam: de foto toont zeker geen Belgisch loctype zoals dat op H-A in gebruik was. Zoveel is zeker dat het een loc. serie A1-A10 betreft die uitsluitend op Heemstede - Leiden gereden hebben. De foto kan dus zeker niet in Haarlem of Schoten gemaakt zijn.
Maandag 23-2-2004 16:39:13



Fred Stam (Haarlem): in 1896 vertrok voor het eerst een stoomtram richting Alkmaar vanaf het kennemerplein, de Societe Anonymes des Tramways Neerlandais/Haarlem et environs
exploiteerde de tramweg. In 1913 ins het beginpunt van die lijn verlegd naar het Soendaplein. Overigens lijkt de lantaarnpaal op een Haarlems type wat tot in de jaren 60 van de vorige eeuw dus voor het aardgas gebruikt werd. Het zou een ontsporing kunnen zijn op Haarlems danwel op Schotens grondgebied.
Zondag 1-2-2004 15:06:41



cor fijma (wassenaar): Inderdaad, een loc. van de serie A1 - A10 van de Noord-Zuid Hollandsche Stoomtramweg Maatschappij Haarlem - Leiden (1884-1909). Anders dan de naam van de maatschappij doet vermoeden, heeft er nimmer een stoomtramdienst Haarlem - Leiden bestaan. Wel een lijn Heemstede - Leiden. De gemeente Haarlem tolereerde geen stoomtrams op haar grondgebied. Pas met de komst van de elektriek op 31.12.1932 werd er doorgereden naar Haarlem station NS.
'De Vink' heeft er niets mee te maken. Dat was een spoorwegongeluk met een Jumbo in 1926 waarbij het acteursechtpaar Lobo-Braakensiek om het leven kwam.
Donderdag 10-4-2003 14:45:42



Martin van Liempt (Voorburg): Het verhaal van F.B. Hotz betrof als ik mij goed herinner geen ongeluk met een tram maar met een trein. Er is dacht ik nog een standaard arrest door de Hoge Raad over gewezen, het "Spoorwegongeluk De Vink arrest". De Vink was een lokatie even ten zuiden van Leiden. De portee van dat arrest herinner ik mij na 30 jaar niet meer. Dat verhaal van Hotz wel! Voor het zoekplaatje zelf heb ik geen verklaring, helaas.
Donderdag 21-11-2002 01:18:18



Rijk Willemse (Arnhem): Was dit niet de inspiratiebron voor het beroemde verhaal van F.B. Hotz?
Vrijdag 8-11-2002 22:54:42



Peter van Swieten (Wognum): Het betreft hier een lokomotief uit de serie A1-A6, A7, A10 van de NZHSTM, de Noord en Zuid Hollandsche Stoomtramweg Maatschappij, die als stamlijn de lijn Haarlem-Heemstede-Leiden exploiteerde. Volgens mij hebben deze loks uitsluitend dienstgedaan op die lijn. Ze zijn gebouwd door de firma Hohenzollern in de periode 1879-1880, behalve de A10, gebouwd in 1902.
Ze hebben bij de NZH gereden tot in 1932, het jaar waarin de lijn Haarlem-Leiden door de NZH werd ge-electrificeerd.
Zaterdag 4-5-2002 13:42:47



Dit zoekplaatje is opgelost. U kunt hier niet meer reageren. Heeft u een dringende mededeling, ga dan naar de pagina 'contact'. Vermeld a.u.b. het nummer van het zoekplaatje.